“Acht tot tien procent van jongeren tussen twaalf en vijftien is verslaafd”
CORINA SCHIPAANBOORD – Achttien uur per dag gamen, jezelf niet meer wassen en alleen fastfood eten. Iemand die z’n leven zo invult, is overduidelijk verslaafd. Maar waar ligt precies de grens tussen hobby en verslaving? En hoe kom je van gameverslaving af? Sjacco van Iwaarden (33), verslavingsarts KNMG (De Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst) bij De Hoop ggz vertelt erover. “Bijna altijd is er een onderliggend probleem dat ook behandeld moet worden.”
Waar voorheen de jeugdafdeling met name gevuld was met jongeren met een cannabis- of alcoholverslaving, heeft nu de helft een gameverslaving. “Deze groep groeit enorm en we moeten onze verslavingszorg daarop gaan inrichten,” vertelt Van Iwaarden. “Gameverslaving is overigens een beperkt begrip. Het gaat uiteindelijk over het online leven. Bij gamen wordt vaak een online netwerk opgebouwd dat onderhouden wordt via Skype en sociale media. Er komt dus veel meer bij kijken.”
Controle
Veel mensen zitten tegenwoordig aan een scherm gekluisterd. Maar wanneer ben je écht verslaafd? “Over iemand die achttien uur per dag achter de computer zit, ontstaat geen discussie, maar het gaat in principe niet om het aantal uren. Bepalender is of je er nog controle over hebt. Kun je makkelijk stoppen als het eten klaarstaat? Of levert zoiets conflicten op? Een criterium dat ook meespeelt, is of je er veel mee bezig bent in je hoofd. Bijvoorbeeld dat je op school al nadenkt over hoe je een volgend level kunt bereiken. Daarnaast moet je je zorgen gaan maken als je merkt dat het gamen een vorm van ontsnapping wordt. Bijvoorbeeld om de dagelijkse verplichtingen te ontlopen.” Iets een verslaving noemen, is voor veel mensen een gevoelig punt. Het is lastig om na te gaan of je verslaafd bent. Van Iwaarden heeft een tip die helderheid kan verschaffen: “Probeer eens een maand niet te gamen. Als dat je lukt, zit je nog aan de veilige kant. Levert dit emoties op of lukt het niet, dan zegt dat iets over de mate waarin je ervan afhankelijk bent. Bij verslaving zie je na verloop van tijd vaak ook achteruitgang op psychisch gebied, zoals depressieklachten of zodanig vastlopen dat het leidt tot suïcidale gedachten. Ook ontstaan er problemen in het functioneren, zoals niet meer naar school gaan, geen vrienden hebben en zichzelf niet meer goed verzorgen.”
“Veel jongeren hebben moeite met het reguleren van emoties, gamen wordt de uitlaatklep”
– Sjacco van Iwaarden
Dubbeldiagnose
Volgens de verslavingsarts komt gameverslaving met name voor bij jongeren, omdat gamen en social mediagebruik een betrekkelijk jong fenomeen zijn. Volwassenen en ouderen maken er relatief weinig gebruik van. “Van jongeren tussen de twaalf en vijftien jaar voldoet acht tot tien procent aan de criteria van gameverslaving,” legt Van Iwaarden uit. “Driekwart daarvan is jongen. Meisjes zijn meer gevoelig voor verslaving aan social media. Deze jongeren hebben vaak een dubbeldiagnose. Naast de verslaving is er een onderliggend probleem, zoals ADHD, autisme, depressie of problemen in het gezin waar ze uit komen. De combinatie van jongeren die autisme hebben én gameverslaafd zijn, zien we heel veel. Zij hebben moeite om sociale contacten in de echte wereld aan te gaan. Online is dat makkelijker. Je speelt een spel en wisselt per chat teksten uit. Je hoeft dan geen gezichtsuitdrukkingen te lezen.” In de media is er de laatste tijd discussie over de behandeling van een gameverslaving; wordt alleen de verslaving zelf aangepakt of ook de onderliggende oorzaak? De Hoop vindt het belangrijk om dit geïntegreerd te behandelen. Dat gebeurt in de kliniek of ambulant. Van Iwaarden vertelt hoe dat gaat. “Het ingewikkelde is dat je internet voor veel dingen nodig hebt. Bij een drugsverslaving kun je de drugs ‘gewoon’ links laten liggen. Als jongeren bij ons in de kliniek komen, moeten ze eerst een periode zonder computer, telefoon en gamen doen. Dat is de ontwenningsfase. De meeste jongeren slapen dan slecht, zijn snel geïrriteerd en vervelen zich stierlijk. De gewone dingen, zoals een potje tafeltennis, waarderen ze niet meer. Dat komt doordat het beloningssysteem in hun hersenen onderprikkeld raakt. Tijdens gamen werden ze volop beloond met punten, een volgend level, een mooie plek op de ranglijst of zelfs geld. Na verloop van tijd mogen ze gedoseerd online, wat uitgebreid wordt tot maximaal twee uur per dag.”
“De combinatie van jongeren die autisme hebben én gameverslaafd zijn, zien we heel veel”
– Sjacco van Iwaarden
Uitlaatklep
Omdat De Hoop het probleem geïntegreerd aanpakt, volgt daarbij ook cognitieve gedragstherapie. “We leggen uit wat gameverslaving is, wat de voor- en nadelen zijn en welke zelfcontrolegedachten jongeren kunnen inzetten om te zorgen dat ze niet terugvallen. Ook is er aandacht voor onderliggende problemen en emotieregulatie. Veel jongeren hebben moeite met het reguleren van emoties en gamen wordt daarvoor de uitlaatklep.” De Hoop heeft ook aandacht voor geloof en zingeving. Ook op dit terrein is er vaak veel ontspoord, volgens de verslavingsarts. “Het is een hele kluif om daarover na te denken met jongeren, maar het heeft veel toegevoegde waarde, want het geloof geeft richting. Gelukkig zien we regelmatig dat jongeren weer geïnteresseerd raken in het christelijk geloof. We behandelen ook niet-christenen van wie sommigen bij De Hoop voor het eerst van God horen.” Verslavingen die minder ver gevorderd zijn, kunnen op een andere manier afgewend worden. Van Iwaarden geeft tips voor ouders, al is het met schroom. “Vanuit de zijlijn lijkt dat makkelijk, maar in de praktijk is het heel moeilijk, zeker als het om je eigen kind gaat. Probeer het gesprek aan te gaan op een moment dat het kind niet achter de computer zit, want anders ben jij een afleidende factor en dat leidt tot ruzies. Ga er met een positieve insteek in. Stel informatieve vragen en ga niet meteen de discussie aan. Kijk ook eens mee, zodat je weet waar je kind precies mee bezig is. Naast interesse tonen, mag je ook duidelijke kaders stellen. Bijvoorbeeld niet op zondag online, geen schietspellen spelen en een tijd afspreken. Dat moet wel een realistische tijd zijn. Een half uur is bijvoorbeeld onhaalbaar bij games, want dan ben je net opgestart. Anderhalf uur is reëler. Je kunt dan terugpakken op de regel, waardoor een kind gemakkelijker zal stoppen.” Volgens de verslavingsarts is het heel nuttig om als ouders op tijd in te grijpen als ze vermoeden dat er een probleem is. “Zoek dan meteen hulp, bijvoorbeeld bij de huisarts. De drempel is daarvoor vaak hoog, maar het is belangrijk. Als je er op tijd bij bent, kan dat veel ellende voorkomen.”
De Hoop helpt mensen op weg naar een nieuw leven. Betrokken, deskundige zorg mét een hoopvol toekomstperspectief.
De Hoop genomineerd voor Pro Life Zorgcheque
Pro Life Zorgverzekeringen nomineert elk jaar drie christelijke zorgorganisaties die samen 10.000 euro ontvangen. Hoeveel zij per organisatie ontvangen, hangt af van het aantal stemmen dat zij krijgt. De Hoop is in 2018 een van de genomineerden. Naast jongeren met een gameverslaving zet De Hoop zich in voor mensen die worstelen met een verslaving of psychische problemen. De organisatie doet dit vanuit de christelijke overtuiging dat er geen hopeloze gevallen zijn. Naast behandelingen geeft De Hoop extra hulp die niet vergoed wordt, zoals pastorale zorg, inloophuizen en het bieden van werkervaring voor cliënten. Daarvoor is financiële steun altijd welkom.
Geef uw stem op prolife.nl/zorgcheque