Een verlies verwerken hoef je niet alleen te doen
Toen Eefje van Ravenhorst (60) in korte tijd beide ouders verloor, duurde het een paar jaar voordat ze dit een plekje kon geven in haar leven. “In die tijd ontstond het verlangen om rouwende mensen te begeleiden.” Dat doet ze nu vanuit haar praktijk De Oase. “Alleen al heel je verhaal mogen doen, kan zó opluchten.”
Luisteren. Daar begint rouw- en verliesbegeleider Eefje altijd mee. “Het is voor mensen heel belangrijk dat ze hun verhaal kunnen vertellen. Sommige cliënten die twee maanden geleden iemand hebben verloren, komen helemaal van slag bij mij. Het is dan al een opluchting wanneer ze horen dat het niet abnormaal is dat ze zo sterk rouwen.”
Stapeltjesverdriet
Regelmatig gebruikt Eefje de methodiek Verlies in beeld. „Daarmee kunnen cliënten met duplopoppetjes hun verlies schetsen. Dat is vooral fijn voor degenen die het lastig vinden om hun verhaal te doen”, legt Eefje uit. “Soms kan rouw zo heftig zijn, dat je even niet verder komt. Dat zie je vooral bij ‘stapeltjesverdriet’. Dat ontstaat bijvoorbeeld als je al eerder iemand verloren hebt en er niet over gepraat is. Dan stik je er als het ware in. Als er dan later weer een verlies komt, zit dat andere verdriet er nog onder. Daar moet je dan ook mee aan de slag. Duplopoppetjes kunnen dan heel nuttig zijn. Ook laat ik cliënten regelmatig tekenen of schrijven. Ik geef ze bijvoorbeeld een schrift mee waarin ze kunnen bijhouden wat hen die week bezighoudt. Dat geeft een stukje bewustwording waardoor ze een proces bij zichzelf kunnen gaan zien.”
“Je kunt zelf veranderen door het overlijden van een geliefde”
– Eefje van Ravenhorst
Waaromvragen
Eefje laat via haar site weten dat God de bron is waaruit ze put. “Dat geeft extra dimensie aan de hulpverlening die ik bied. Rouwende mensen krijgen vaak te maken met vragen op geloofsgebied. Ze zijn bijvoorbeeld boos, maar mag dat wel? Ik leg dan uit dat je in de Bijbel ziet dat Jezus heel dicht bij de mensen in zijn omgeving stond en dat Hij hen begrijpt. Dat kan rust geven. Verder worstelen cliënten vaak met waaromvragen. Dat is heel moeilijk en die kun je voor een ander niet invullen. Daarom probeer ik het dan altijd dicht bij mezelf te houden. Toen twee vriendinnen van mij kort na elkaar overleden, werd ik bepaald bij een gedeelte uit Job. God zegt dan tegen Job: ‘Waar was jij toen ik de wereld maakte?’ Als mens kun je maar een heel klein stukje van God begrijpen, maar één ding mag je altijd weten: God houdt je vast, ondanks alles.”
Aandacht
Er verandert veel als je iemand verliest. Eefje: “Je kunt zelf veranderen door het overlijden van een geliefde. Sommige mensen in je omgeving zullen niet goed weten hoe ze daar mee moeten omgaan. Die raak je kwijt. Andere mensen zullen je juist erg steunen en daar word je closer mee. De eerste tijd is iedereen met je begaan en is er aandacht voor je verdriet, maar op een gegeven moment moet het over zijn. Tenminste, ik hoor vaak van cliënten dat anderen dat laten merken. Bijvoorbeeld dat ze in de supermarkt zien dat mensen gauw een ander pad ingaan om hen te ontlopen. Blijkbaar vinden veel mensen het moeilijk om het gesprek erover aan te gaan, terwijl het voor rouwenden over het algemeen juist heel belangrijk is om er even naar te vragen. Het hoeft niet een heel verhaal te zijn, als je maar even laat merken dat je diegene ziet. Bijvoorbeeld door oogcontact, een hand op de schouder of door te zeggen dat je later contact zult zoeken. Ga er niet zomaar aan voorbij. Degene met verlies wil graag dat er aandacht voor zijn of haar verdriet is. Dat is ook de reden dat ik de opleiding tot rouw- en verliesbegeleider volgde. Ik ben graag een open oor voor rouwenden.”
“Het verdriet om het verlies van Jaap is nog sterk”
– Ellen de Ruijter
“De eerste drie maanden voelde ik me verdoofd”, vertelt Ellen de Ruijter (57) over de periode na het overlijden van haar man Jaap. Eerst kon ze zich groot houden, maar daarna lukte dat niet meer en zocht ze hulp. “Zonder hulp had ik het niet gered.”
De echtgenoot van Ellen overleed in maart 2014 aan een longziekte. “De eerste periode na zijn overlijden was heel zwaar. Omdat er zo veel geregeld moest worden, werd ik compleet geleefd. Het eerste half jaar hield ik me groot, totdat ik tegen van alles aanliep. In mijn werk was ik heel secuur, maar ik liet steken vallen. Ik had geen energie meer om goed te functioneren. Het verdriet kwam toen pas boven. Ik had sterk het gevoel dat ik faalde en zocht hulp bij de Oase. Het klikte meteen met Eefje. Bij haar mocht ik mezelf zijn, alles vertellen en uithuilen. Ook kon ik mijn vragen aan haar voorleggen. Ik had het er heel moeilijk mee dat God mijn dierbare man had weggenomen, ook al weet ik dat hij nu bij God is. Ik vroeg me af of Hij mij misschien strafte. Ook daar spraken we veel over. Eefje bemoedigde me. Deze sessies waren heel waardevol. Menselijkerwijs gesproken had ik het anders niet gered.”
Het gaat nu ‘vrij goed’ met Ellen. “Ik leef met de dag en hoop dat ik oud word voor mijn (klein)kinderen. Het verdriet om het verlies van Jaap is nog sterk. Dat merk ik vooral bij mooie gebeurtenissen, zoals bij de geboorte van een tweede kleinkind. Het einde van Jaap kwam sneller dan gedacht, vanwege een infectie. Door z’n zuurstofkap heen, vertelde hij me nog dat hij graag wilde dat we tijdens de rouwdienst het lied ‘Heer ik wil Uw liefde loven, al begrijpt mijn ziel U niet’ zouden zingen. Dit vers kenmerkte hem, want hij was diepgelovig. Ondanks dat hij het zwaar had, klaagde hij nooit. Ook wilde hij graag dat ons zoontje dat in 1988 na de geboorte overleed, opgegraven werd en bij hem begraven zou worden. Het kleine kistje stond bovenop zijn grote kist. Dat was heel indrukwekkend.”
Christelijke zorg
Christelijke psychosociale hulpverlening wordt vergoed als de hulpverlener het Keurmerk Christelijke Zorg heeft. Kijk voor alle hulpverleners met het Keurmerk Christelijke Zorg op Ikzoekchristelijkehulp.nl